ĐĂNG
TÂM THẢO
Medulla Junci effusi
Cỏ
bấc đèn
Ruột
thân đã phơi hoặc sấy khô của Cỏ bấc
đèn (Juncus effusus L.), họ Bấc (Juncaceae).
Mô tả
Ruột
thân hình trụ tròn nhỏ, đường kính 0,1 - 0,3 cm,
dài tới 90 cm. Mặt ngoài màu trắng hoặc vàng
nhạt, có vân dọc nhỏ. Thể nhẹ, sốp, hơi
có tính đàn hồi, dễ đứt, mặt đứt
màu trắng. Không mùi vị.
Bột
Màu gần trắng. Soi kính hiển vi thấy: Tế bào
mô mềm hình sao, liên kết với nhau dạng nhành tạo
thành các khoang chứa không khí hình tam giác hoặc tứ giác. Các
nhánh có 4 - 8 tế bào, dài 5 - 15 µm, rộng 5 - 12 µm, thành hơi
dày, lỗ nhỏ, thành tiếp nối giữa các tế bào
mỏng, đôi khi có dạng hạt.
Định
tính
Phương
pháp sắc ký lớp mỏng (Phụ lục 5.4)
Bản mỏng: Silica gel G
Dung môi khai triển: Dùng hỗn
hợp dung môi gồm cyclohexan
:ethyl acetat (10 : 7 ).
Dung dịch thử: Lấy 1 g
bột dược liệu, thêm 10 ml methanol (TT), đun hồi
lưu, để nguội, lọc,bốc hơi dịch lọc
tới khô, rửa cắn bằng 2 ml ether (TT), bỏ dịch ether, hoà tan cắn trong 1 ml
methanol (TT) dùng làm dung dịch
thử.
Dung dịch đối chiếu: Lấy 1 g Đăng tâm thảo (mẫu chuẩn),
tiến hành chiết tương tự như đối với
dung dịch thử.
Cách tiến hành: Chấm riêng
biệt lên bản mỏng 5 µl mỗi dung dịch trên. Sau
khi triển khai sắc ký, lấy bản mỏng ra, để
khô trong không khí. Phun acid phosphomolybdic (TT), sấy
bản mỏng ở 105 oC đến khi các vết
hiện rõ. Trên sắc ký đồ của dung dịch thử
phải có các vết cùng giá trị Rf và màu sắc với
các vết trên sắc ký đồ của dung dịch đối
chiếu.
Độ
ẩm
Không quá 11 %
(Phụ lục 9.6, 0,5 g, 85 oC, 4 giờ).
Chất
chiết được trong dược liệu
Không
ít hơn 5,0% (Phụ lục 12.10).
Dùng
0,5 g dược liệu. Tiến hành theo phương pháp
chiết nóng, dùng ethanol loãng (50%)
làm dung môi.
Chế
biến
Thu hoạch
vào mùa hạ đến mùa thu, cắt lấy thân, phơi
khô, lấy riêng lõi, vuốt thẳng, buộc thành bó
nhỏ.
Bào
chế
Đăng
tâm thảo: Trừ bỏ tạp chất, cắt
đoạn.
Đăng
tâm thán: Lấy Đăng tâm thảo sạch, cho vào nồi
đất, bịt kín, đốt âm ỉ thật kỹ,
để nguội, lấy ra.
Bảo
quản
Để
nơi khô.
Tính
vị, quy kinh
Công
năng, chủ trị
Thanh tâm
hoả, lợi tiểu tiện. Chủ trị: Tâm
phiền mất ngủ, lở miệng, lưỡi, tiểu
tiện ít, đau.
Cách
dùng, liều lượng
Ngày dùng 1 - 3
g, dạng thuốc sắc hoặc thuốc bột.
Kiêng kỵ
Người
thể hư, trúng hàn, tiểu tiện không kìm
được không nên dùng.